جی پی اس در ایران از کار افتاد؟| پشت پرده اختلال جنجالی لو رفت
در پی اختلال بی‌سابقه‌ای که طی روزهای اخیر سیستم‌های مکان‌یاب و مسیریاب در ایران را دچار مشکل کرده، صدای نارضایتی کاربران در شهرهای مختلف بلند شده است. رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، پیک‌های آنلاین و حتی شهروندان عادی که برای مسیریابی به GPS متکی هستند، ناگهان خود را در موقعیتی دیدند که مسیرهای ساده نیز به چالش تبدیل شد.
اما نکته مهم ماجرا آن‌جاست که این اختلال، بر خلاف آنچه تصور می‌شد، نه فنی، بلکه امنیتی است.
روایت رسمی از پشت‌پرده اختلال
در همین رابطه، حسن میثمی، مدیرکل توسعه فناوری‌های نوین وزارت ارتباطات در یک گفت‌وگوی تلویزیونی پرده از واقعیت برداشت و گفت:
«اتفاقی در کشور ما رخ داده و به دستگاه‌هایی که در این زمینه حساس هستند باید حق داد تا عادی شدن شرایط، محدودیت‌هایی را وضع کنند. چیزی که در ۱۲ روز مشاهده کردیم نیازمند این است که بررسی و بعد محدودیت‌ها برطرف شود چراکه امنیت مردم بسیار مهم است.»
آیا اطلاعات کاربران در خطر است؟
با وجود تأکید نهادهای مسئول بر «امنیت مردم»، این پرسش برای بسیاری از کاربران مطرح است که آیا این نوع از محدودیت‌سازی در عملکرد ابزارهای پرکاربردی مانند GPS، به‌نوعی تهدیدی برای دسترسی آزاد به فناوری محسوب نمی‌شود؟
میثمی در ادامه با اشاره به الزامات امنیتی برای مقامات ارشد گفت:
«سران رده‌بالای کشوری و لشکری به هیچ وجه نباید از این ابزارها با پروتکل‌های مشخصی استفاده کنند. اما درباره آن چیزی که برای مردم نگران‌کننده باشد، تأکید می‌شود که چون قانون اجازه داده و همه جوانب سنجیده شده، می‌توانند با خیال راحت و با رعایت ملاحظات، استفاده کنند.»
پیام روشن به مردم: فعلاً صبر کنید و محتاط باشید
در حالی که بسیاری انتظار دارند تا با پایان محدودیت‌ها، شرایط به حالت عادی بازگردد، مقامات وزارت ارتباطات تأکید دارند که دسترسی به GPS همچنان آزاد است، اما استفاده باید با احتیاط و هوشیاری نسبت به اطلاعات شخصی همراه باشد.
برخی کارشناسان امنیت سایبری نیز هشدار داده‌اند که در چنین فضاهایی، احتمال سوءاستفاده از داده‌های کاربر توسط اپلیکیشن‌ها یا ابزارهای واسطه‌گر افزایش می‌یابد و شهروندان باید مراقب اشتراک‌گذاری بی‌دلیل اطلاعات خود باشند.
نتیجه‌گیری و زاویه انتقادی گزارش:
اگرچه اختلال GPS با دلایل امنیتی توجیه می‌شود، اما تجربه نشان داده است که تصمیم‌گیری‌های امنیتی در ایران گاه بدون اقناع افکار عمومی و بدون توجه به پیامدهای زندگی روزمره مردم اتخاذ می‌شود. اختلالی که این روزها در سامانه‌های مکان‌یابی دیده می‌شود، اگرچه ممکن است کوتاه‌مدت باشد، اما اثرات اجتماعی و اقتصادی آن بلندمدت خواهد بود—به‌ویژه برای صنوفی که معیشت‌شان وابسته به عملکرد دقیق مسیریاب‌هاست.
