آیا قرص‌های خواب‌آور می‌توانند جلوی آلزایمر را بگیرند؟ یافته‌های تازه‌ای که همه را شوکه کرد!
پژوهش تازه‌ای که از سوی تیمی در دانشگاه واشنگتن سنت لوئیس انجام شده، ابعاد جدیدی از تأثیر داروی رایج درمان بی‌خوابی، سوورکسانت، بر ترکیبات زیستی مرتبط با آلزایمر را نمایان کرده است. یافته‌های این مطالعه که در مجله معتبر Annals of Neurology منتشر شده، نشان می‌دهد این دارو چگونه می‌تواند سطح پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تائو – که دو شاخص حیاتی در تشخیص بیماری آلزایمر به شمار می‌روند – را در مایع مغزی نخاعی تغییر دهد.
سرپرست این پروژه، دکتر برندن لوسی، مدیر مرکز پزشکی خواب دانشگاه واشنگتن، گروهی متشکل از ۳۸ داوطلب سالم در رده سنی ۴۵ تا ۶۵ سال را که هیچ‌گونه اختلال خواب یا مشکلات شناختی نداشتند، برای شرکت در آزمایشی دقیق و ۳۶ ساعته گرد هم آورد. در این مدت، افراد تحت مطالعه دوزهای متفاوتی از سوورکسانت یا دارونما دریافت کردند و نمونه‌گیری از مایع مغزی نخاعی هر دو ساعت انجام شد تا تغییرات پروتئینی تحت نظر قرار گیرد.
نتایج به دست آمده حکایت از کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی میزان بتا آمیلوئید در کسانی داشت که دوز استاندارد دارو را دریافت کرده بودند. همچنین کاهش موقتی در سطوح تائو فسفریله شده، فرم مضر پروتئینی که موجب ایجاد گره‌های عصبی مخرّب می‌شود، دیده شد. اما دکتر لوسی درباره تفسیر این یافته‌ها به‌شدت محتاط است و تأکید می‌کند: «این مطالعه کوتاه‌مدت تنها دو شب ادامه داشت و روی افراد سالم انجام شد. بنابراین نمی‌توان بلافاصله به عنوان توصیه‌ای برای پیشگیری از آلزایمر تکیه کرد.»
علاوه بر این، نگرانی‌های جدی درباره عوارض جانبی بالقوه استفاده درازمدت از داروهای خواب‌آور مطرح است. این عوارض شامل احتمال وابستگی و همچنین کاهش کیفیت خواب عمیق است؛ مرحله‌ای از خواب که نقش مهمی در پاکسازی ضایعات مغزی ایفا می‌کند.
این تحقیق در زمانی منتشر شده که جامعه علمی در حال بازنگری نظریه‌های سنتی پیرامون بیماری آلزایمر است، نظریه‌ای که مدت‌ها پلاک‌های آمیلوئید را محور اصلی بیماری می‌دانست. شکست‌های متعدد در تولید داروهای هدفمند برای این پروتئین‌ها، بحث‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته است. اما نکته امیدوارکننده، ارتباط روزافزون میان اختلالات خواب و آلزایمر است که ممکن است نشان‌دهنده علائم هشداردهنده‌ای باشد که سال‌ها پیش از بروز مشکلات شناختی آشکار می‌شوند.
متخصصان به جای اتکا به داروهای خواب‌آور، توصیه می‌کنند که با رعایت بهداشت خواب، درمان اختلالاتی مانند آپنه خواب و پیگیری سبک زندگی سالم، از سلامت مغز مراقبت شود.
دکتر لوسی در پایان با خوش‌بینی محتاطانه می‌گوید: «ما هنوز راه زیادی تا رسیدن به راه‌حل‌های موثر برای این بیماری پیچیده داریم، اما این مطالعه گامی کلیدی در شناخت بهتر آلزایمر و بستر مناسبی برای تحقیقات آینده است.»
این گزارش، در کنار بازتاب گسترده‌ای که در میان کارشناسان داشته، می‌تواند نقطه شروعی برای تدوین روش‌های نوین پیشگیری و درمان این بیماری مخرب باشد؛ موضوعی که میلیون‌ها خانواده در سراسر جهان انتظارش را می‌کشند.
