شهریه مدارس فراتر از قانون؛ کی پاسخگوست؟
در روزگاری که آموزش رایگان یکی از اصول قانون اساسی کشور به شمار می‌رود، گزارش‌های میدانی و اظهارنظرهای والدین نشان می‌دهد که شهریه‌های نجومی مدارس به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات حوزه آموزش و پرورش تبدیل شده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها از این موضوع گلایه دارند که ثبت‌نام در برخی مدارس غیردولتی و حتی برخی از مدارس دولتی خاص، بدون پرداخت شهریه‌های نجومی تقریباً غیرممکن است.براساس بررسی‌ها، در سال تحصیلی جدید، شهریه‌های نجومی مدارس در برخی نقاط تهران و کلان‌شهرها به رقمی بین ۸ تا ۱۲ میلیون تومان در ماه رسیده؛ رقمی که نه تنها با مصوبه وزارت آموزش و پرورش همخوانی ندارد، بلکه فشار سنگینی بر دوش خانواده‌های طبقه متوسط و پایین جامعه وارد می‌کند.مسئولان آموزش و پرورش بارها تأکید کرده‌اند که هیچ مدرسه‌ای حق ندارد خارج از چارچوب مصوبات قانونی، شهریه دریافت کند. اما در عمل، بسیاری از والدین می‌گویند که مدارس با روش‌های مختلفی مانند «کلاس فوق‌برنامه»، «هزینه اردو»، «لباس فرم اجباری» و سایر عناوین فرعی، شهریه‌های نجومی مدارس را دور می‌زنند و مبلغ نهایی را چند برابر می‌کنند.این روند باعث شده که شهریه‌های نجومی مدارس به یک بحران واقعی در حوزه آموزش بدل شوند. برخی کارشناسان آموزشی معتقدند که این وضعیت نه تنها عدالت آموزشی را زیر سوال می‌برد، بلکه آینده تحصیلی دانش‌آموزان مستعد اما کم‌برخوردار را به خطر می‌اندازد. در چنین شرایطی، والدینی که توان مالی کمتری دارند، یا مجبور به ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس با کیفیت پایین‌تر می‌شوند، یا ناچارند با وام و قرض، هزینه این شهریه‌های نجومی مدارس را تأمین کنند.نکته تأسف‌بارتر آن‌که، برخی مدارس حتی از پذیرش دانش‌آموزانی که توان پرداخت این مبالغ را ندارند، خودداری می‌کنند و به نوعی "آموزش طبقاتی" را ترویج می‌دهند. در نتیجه، شهریه‌های نجومی مدارس نه تنها تبعیض آموزشی را تقویت کرده، بلکه شکاف طبقاتی را نیز در حوزه تعلیم و تربیت گسترش داده است.حال سوال مهم اینجاست: آیا نظارتی واقعی بر شهریه‌های نجومی مدارس وجود دارد؟ چرا علیرغم مصوبات، همچنان خانواده‌ها مجبور به پرداخت چنین مبالغی هستند؟ و از همه مهم‌تر، آیا صدای اعتراض والدین و دانش‌آموزان به گوش مسئولان خواهد رسید یا باز هم این موضوع، زیر لایه‌ای از سکوت و بی‌تفاوتی باقی می‌ماند؟
احمد محمودزاده؛ رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش از بارگذاری شهریه اغلب مدارس غیردولتی در سامانه مشارکت‌ها خبر داد و گفت: خانواده‌ها می‌توانند برای مشاهده شهریه مصوب هر مدرسه به سامانه مشارکت‌ها به‌آدرس www.mosharekatha.ir مراجعه کنند.
وی با تأکید بر اینکه شهریه مصوب مدارس غیردولتی شامل هزینه‌هایی نظیر اردو، سرویس، غذا و لباس نمی‌شود، افزود: این هزینه‌ها به‌صورت مجزا محاسبه می‌شوند و انتخاب آنها اختیاری است، همچنین انتخاب کلاس‌های فوق‌برنامه به اختیار والدین واگذار شده است.
محمودزاده درباره میزان شهریه دریافتی مدارس غیردولتی توضیح داد: تنها حدود دو درصد مدارس شهریه‌ای بین 100 تا 145 میلیون تومان دارند و شهریه 98 درصد مدارس زیر 100 میلیون تومان است.
شهریه واقعی چقدر است؟
اگرچه مسئولان تأکید دارند که کلاس‌های فوق‌برنامه در مدارس غیردولتی اختیاری است، اما بررسی میدانی و گزارش‌های خانواده‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این برنامه‌ها عملاً جنبه اجباری پیدا کرده‌اند. کلاس‌های تقویتی و مهارتی اغلب در ساعات رسمی مدرسه برگزار می‌شوند و دانش‌آموزانی که در این برنامه‌ها ثبت‌نام نکنند، از بخشی از آموزش و همراهی با سایر همکلاسی‌ها بازمی‌مانند.
همچنین فضای رقابتی حاکم بر مدارس غیردولتی باعث شده است خانواده‌ها برای اینکه فرزندشان نسبت به دیگران عقب نیفتد، ناچار به پرداخت هزینه‌های جانبی شوند، این در حالی است که شهریه اعلام‌شده از سوی وزارت آموزش و پرورش تنها بخش کوچکی از هزینه واقعی تحصیل در این مدارس را پوشش می‌دهد.
درخواست خانواده‌ها: شهریه واقعی و شفاف اعلام شود
در چنین شرایطی، بسیاری از خانواده‌ها خواستار این هستند که شهریه مدارس غیردولتی به‌صورت یکپارچه و با احتساب تمامی هزینه‌های مورد انتظار (از جمله فوق‌برنامه، تغذیه، سرویس و اردو) به خانواده‌ها اعلام شود تا خانواده‌ها بتوانند بر اساس توان مالی خود تصمیم بگیرند،
زیرا آنچه برای خانواده‌ها اهمیت دارد، مجموع هزینه‌ای است که باید در طول سال تحصیلی پرداخت کنند نه‌فقط شهریه مصوب اولیه. شفاف‌سازی در این زمینه می‌تواند از بسیاری از تنش‌ها و نارضایتی‌ها جلوگیری کند.
