چگونه با اختلال استرس پس از سانحه جنگ مقابله کنیم؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) وضعیتی روانی است که پس از تجربه یا مشاهده رویدادهای شدیداً آسیب‌زا مانند جنگ ایجاد می‌شود. این اختلال ابتدا در میان سربازان جنگ‌های جهانی و ویتنام شناخته شد و اکنون در میان غیرنظامیان مناطق جنگ‌زده نیز شایع است. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، PTSD زمانی تشخیص داده می‌شود که حداقل یک ماه پس از حادثه، فرد علائمی مانند بازگشت ناگهانی خاطرات (فلش‌بک)، اجتناب از محرک‌های مرتبط، تغییرات منفی در خلق‌وخو و بیش‌فعالی عصبی (بی‌خوابی، تحریک‌پذیری) را تجربه کند.
با وجود پایان جنگ و برقراری آتش‌بس، اثرات روانی ناشی از این بحران همچنان در میان شاهدان و آسیب‌دیدگان باقی می‌ماند و نیازمند توجه و پیگیری جدی است. مطالعات نشان می‌دهند که ۲۰ تا ۳۰ درصد ساکنان مناطق جنگی ممکن است دچار علائم PTSD شوند که نه تنها سلامت روان فرد را تهدید می‌کند، بلکه بر روابط خانوادگی و ساختار اجتماعی نیز تأثیر می‌گذارد.
راهکارهای مقابله با اختلال استرس پس از سانحه
شناسایی علائم اولیه:
بازگشت ناگهانی خاطرات یا کابوس‌های مرتبط با حادثه
اجتناب از مکان‌ها، صداها یا موضوعات مرتبط
تغییرات خلقی مانند احساس گناه یا انزوا
بیش‌فعالی عصبی شامل بی‌خوابی و تحریک‌پذیری
تداوم این علائم بیش از یک ماه نیازمند مداخله تخصصی است.
جست‌وجوی حمایت:
حمایت اجتماعی از طریق گفتگو با خانواده، دوستان یا گروه‌های پشتیبانی
مراجعه به روان‌شناسان و مشاوران با روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)
استفاده از خطوط کمک تلفنی و خدمات مشاوره آنلاین
مدیریت روزانه:
حفظ روال ثابت برای غذا، استراحت و فعالیت‌های ساده مانند پیاده‌روی
تمرین‌های تنفسی عمیق برای کاهش اضطراب و بهبود خواب
فعالیت بدنی ملایم جهت کاهش تنش عضلانی
مراقبت از خود و دیگران:
تغذیه مناسب و مصرف آب کافی
محدود کردن زمان مواجهه با اخبار جنگ برای کاهش تحریک ذهن
حمایت ویژه از کودکان با پرهیز از بحث‌های جنگ در حضور آن‌ها و ایجاد فضای آرامش‌بخش
درمان بلندمدت:
استفاده از داروهای تجویزی ضداضطراب یا ضدافسردگی در موارد شدید
شرکت در گروه‌های درمانی برای تقویت حس همدلی و حمایت
بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره و سرگرمی‌های خلاقانه
با فراهم شدن شرایط پس از آتش‌بس و دسترسی به منابع درمانی، این فرصت به وجود آمده تا افراد آسیب‌دیده گام‌های مؤثری در مسیر بهبود بردارند. هر اقدام کوچک، از بهبود خواب تا حضور در جلسات درمانی، به تقویت تاب‌آوری فردی و جمعی کمک می‌کند و پایه‌ای مستحکم برای بازسازی زندگی پس از بحران فراهم می‌آورد.
