آیا جوشاندن دوباره آب در کتری ضرر دارد
آب، عنصر حیاتی و پای ثابت زندگی روزمره ما، برای مصارف گوناگون از جمله تهیه چای و قهوه، همواره نیازمند جوشاندن است. این عمل، به منظور از بین بردن میکروب‌ها و بهبود کیفیت آب صورت می‌گیرد. با وجود استانداردهای بالای آب لوله‌کشی در بسیاری از مناطق، از جمله ایران، همواره سوالی اساسی باقی می‌ماند: آیا جوشاندن مجدد آبی که قبلاً جوشیده و سرد شده، بی‌خطر است یا می‌تواند سلامتی را به خطر بیندازد؟
رازهایی که درباره آب جوشیده نمی‌دانستید!
تفاوت در املاح معدنی آب، بسته به منبع و تصفیه، منجر به طعم‌های متفاوتی می‌شود. در حالی که جوشاندن آب باکتری‌ها را از بین می‌برد، نگرانی اصلی از تجمع املاح پس از جوشاندن مجدد آب است.
محققان هشدار می‌دهند که جوشاندن مکرر آب می‌تواند باعث افزایش غلظت نیترات شود. این ماده شیمیایی، در غلظت‌های بالا و در مواجهه با حرارت مکرر، به نیتروزامین تبدیل می‌شود که ترکیبی سرطان‌زا است. همچنین، نیترات در روده به نیتریت تبدیل شده و با هموگلوبین خون ترکیب می‌گردد، که توانایی انتقال اکسیژن به بافت‌ها، به خصوص مغز را کاهش می‌دهد.
کارشناسان تغذیه به والدین گوشزد می‌کنند که تغذیه نوزادان با شیر خشکی که با آب حاوی نیترات بالا تهیه شده باشد، خطر ابتلا به بیماری «مت هموگلوبینمی» یا «سندروم نوزاد کبود» را به شدت افزایش می‌دهد. پژوهشگران در این زمینه تأکید دارند که این موضوع، زنگ خطری جدی برای سلامت کودکان است.
اما آیا تمام نگرانی‌ها منطقی است؟
در مقابل این نگرانی‌ها، برخی دانشمندان معتقدند که املاح موجود در آب تنها در مقادیر بسیار زیاد خطرناک می‌شوند و آب لوله‌کشی ما حاوی مقادیر بسیار کمی از این املاح است که اثرات مضر آنها ناچیز است. با این حال، پرسش این است که اگر املاح به خودی خود خطرناک نیستند، چرا جوشاندن مجدد آب می‌تواند مضر باشد؟
پاسخ در فرآیند تبخیر آب نهفته است. هنگام جوشاندن، بخشی از آب تبخیر شده و املاح در حجم کمتری از مایع باقی می‌مانند، که منجر به افزایش غلظت آنها می‌شود. اگرچه جوشاندن مکرر می‌تواند غلظت املاح را افزایش دهد، اما سطح غلظت نهایی همچنان بسیار کم و قابل چشم‌پوشی است و منابع محلی آب آشامیدنی معمولاً حاوی املاح کافی برای ایجاد خطر نیستند. حتی املاح مضری مانند آرسنیک، اغلب در آب مصرفی وجود ندارند.
با این حال، برای حفظ آرامش خاطر و رفع هرگونه نگرانی، بهترین راهکار تعویض منظم آب کتری است.
نتیجه‌گیری و توصیه‌های مهم برای میانسالان و خانواده‌ها:
بر اساس تحقیقات موجود، توصیه می‌شود از جوشاندن مکرر آب، به ویژه برای مصارف مرتبط با نوزادان و کودکان، خودداری شود. در صورت نیاز به جوشاندن، بهتر است این کار فقط یک بار انجام شود. برای اطمینان بیشتر، استفاده از آب تصفیه شده یا آب معدنی برای تهیه غذای کودکان توصیه می‌شود.
جلوگیری از رسوب در کتری و سماور: راهکارهایی برای آب سالم‌تر
رسوب‌گرفتگی کتری و سماور، مشکلی رایج است که علاوه بر کاهش کارایی، بر طعم و کیفیت آب نیز تأثیر می‌گذارد. پیشگیری از رسوب بهتر از درمان آن است:
استفاده از آب تصفیه شده: آب تصفیه شده یا معدنی به دلیل داشتن املاح کمتر، از تشکیل رسوب جلوگیری می‌کند.
خالی کردن کتری: بعد از هر بار استفاده، آب باقی‌مانده را خالی کنید تا املاح فرصت رسوب‌گذاری پیدا نکنند.
فیلتر رسوب‌گیر: استفاده از فیلترهای رسوب‌گیر در ورودی آب لوله‌کشی می‌تواند مفید باشد.
برای رسوب‌زدایی، می‌توان از روش‌هایی مانند شوک حرارتی (برای رسوب‌های نازک)، سرکه سفید، جوش شیرین و پوست تخم مرغ استفاده کرد. رعایت نکات ایمنی و شستشوی کامل کتری پس از رسوب‌زدایی ضروری است.
