باورتان نمی‌شود! ادرار در گذشته چه کاربردهای عجیبی داشته؛ از شستن لباس تا سفید کردن دندان‌ها!
آنچه امروز به‌عنوان ضایعات بدنی و ماده‌ای ناپاک شناخته می‌شود، در گذشته کاربردهایی فراتر از تصور ما داشته است. ادرار، ماده‌ای که اغلب از آن دوری می‌کنیم، در روزگاران قدیم یک ابزار همه‌کاره و ارزشمند در زندگی مردم به شمار می‌رفت. آن‌چنان که حتی برای شست‌وشوی لباس‌ها، ضدعفونی کردن پوست، و حتی سفید کردن دندان‌ها به کار گرفته می‌شد.
ادرار؛ ابزار چندمنظوره رومی‌ها و مردم قرون وسطی
در دوران باستان، ادرار انسان و حیوانات تنها یک ترشح دورریختنی نبود. برعکس، این مایع به‌دلیل ترکیبات شیمیایی خاص خود به‌ویژه آمونیاک، نقش مهمی در فعالیت‌های روزمره ایفا می‌کرد. آمونیاک همان ماده‌ای است که امروزه در بسیاری از مواد شوینده صنعتی به‌کار می‌رود. همچنین ادرار حاوی اوره است که به‌آسانی به آمونیاک تجزیه می‌شود و خاصیت تمیزکنندگی آن را چند برابر می‌کند.
تمیز کردن لباس‌ها با ادرار؟ واقعیتی تاریخی!
برخلاف تصور رایج که صابون را اختراعی مدرن می‌پندارد، انسان‌های قرون گذشته به‌خوبی از ترکیب آب و ادرار برای شست‌وشوی البسه خود استفاده می‌کردند. در روم باستان، شستن لباس با ادرار عملی متداول بود. لباس‌ها ساعت‌ها در محلولی از آب و ادرار خیسانده می‌شدند و سپس مانند روش له‌کردن انگورها برای ساخت شراب، با پا لگدمال می‌شدند تا آلودگی‌ها از پارچه جدا شوند.
کاربردهای دارویی و بهداشتی عجیب‌وغریب
کاربرد ادرار به نظافت لباس محدود نمی‌شد. در بسیاری از متون پزشکی قدیم، به نقش ادرار در بهداشت شخصی اشاره شده است. به‌عنوان مثال، پیش از تولید خمیر دندان‌های امروزی، برخی پزشکان توصیه می‌کردند برای سفید کردن دندان‌ها، دهان را با ادرار شست‌وشو دهند. گرچه این توصیه هیچ پشتوانه علمی نداشت، اما شاعر رومی «کاتولوس» در اشعارش از مردانی سخن گفته که «هر روز صبح برای داشتن دندان‌هایی سفید و لثه‌هایی صورتی، دهان خود را با ادرار می‌شویند.»
صنعت نساجی و چرم‌سازی؛ ادرار به‌عنوان تثبیت‌کننده رنگ
در قرون وسطی، ادرار نقش کلیدی در صنعت نساجی داشت. برای تثبیت رنگ‌های طبیعی روی پارچه‌ها، از ادرار به‌عنوان عامل نگهدارنده استفاده می‌شد. آمونیاک موجود در ادرار باعث می‌شد رنگ به‌خوبی در الیاف پارچه نفوذ کرده و ماندگار بماند. در مناطقی مثل یورکشایر، حجم عظیمی از ادرار انسان جمع‌آوری و با زاج سفید ترکیب می‌شد تا بهترین تثبیت‌کننده رنگ برای پارچه‌ها ساخته شود.
همچنین در چرم‌سازی، برای از بین بردن موهای روی پوست حیوانات و نرم کردن چرم خام، ادرار یکی از ابزارهای کارآمد و پرکاربرد بود.
از آزمایش پزشکی تا ساخت مواد منفجره!
یکی دیگر از جنبه‌های عجیب کاربرد ادرار، در تولید مواد منفجره بود. آمونیاک موجود در ادرار، وقتی با اکسیژن و دیگر مواد ترکیب می‌شد، به ساخت نمک‌های نیترات منجر می‌شد که جزء اصلی باروت و مواد آتش‌زا به شمار می‌آمدند. زمین‌شناس آمریکایی «جوزف لوکونت» در دستورالعمل سال ۱۸۶۲، ادرار را با کاه و برگ‌های خشک ترکیب می‌کرد تا نیترات پتاسیم یا همان "Saltpetre" تولید کند؛ ماده‌ای اساسی در ساخت باروت.
پایان ماجرا با یک کشف علمی بزرگ
تا پیش از قرن نوزدهم، تصور می‌شد که اوره فقط از ادرار موجودات زنده قابل استخراج است. اما شیمیدان آلمانی «فردریش وولر» در سال ۱۸۲۸ موفق شد با ترکیب یون‌های سیانات و آمونیوم، اوره مصنوعی بسازد. این کشف، نقطه پایانی بر استفاده گسترده از ادرار در صنعت و زندگی روزمره گذاشت و بشر را از نیاز به این ماده‌ی نامتعارف بی‌نیاز کرد.
